Ochrona rąk

Ochrona rąk, rękawice robocze

Rękawice robocze i rękawice ochronne należą do najpowszechniej i najchętniej stosowanych ochron osobistych, gdyż podczas pracy najbardziej narażone na działanie różnych szkodliwych czynników są właśnie ręce, a w szczególności dłonie pracownika.

Rękawice robocze zabezpieczają tylko przed zabrudzeniem się substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia oraz stosowane gdy wymagana jest ochrona wytwarzanego produktu. Rękawice ochronne chronią dłonie i przedramię pracownika przed jednym lub wieloma zagrożeniami występującymi na stanowisku pracy. Rękawice ochronne należy stosować przy konkretnych pracach, gdzie istnieje zagrożenie zranienia lub przeniknięcia przez skórę szkodliwych substancji. Szczególne niebezpieczeństwo stanowi wysoka lub niska temperatura, ogień, niebezpieczne substancje chemiczne, prąd elektryczny, wilgoć, zagrożenie mechaniczne, biologiczne itp.

Kategorie rękawic ochronnych

Dyrektywa 89/686/EWG wprowadza podział rękawic na 3 grupy pod względem ich przynależności do kategorii ryzyka związanego z ich użytkowaniem:

• Kategoria I - Minimalne ryzyko- najmniejsze zagrożenia.
  Ochrony rąk z tej kategorii chronią przed powierzchownym uszkodzeniem naskórka, temperaturą nieprzekraczającą 50°C oraz przed środkami chemicznymi o delikatnym działaniu (np. środkami czyszczącymi). Ich użytkowanie poprawia komfort pracy, a ich stosowanie nie jest uzależnione od wyników badań specjalnych jednostek badawczych. Do tej grupy należy większość zwykłych rękawic roboczych, rękawice do prac gospodarczych, domowych, w ogrodzie itp. Rękawic z kategorii I nie zaleca się stosować w środowisku przemysłowym.

• Kategoria II - Średnie ryzyko- średnie zagrożenia.
  Do tej kategorii zaliczane są rękawice używane w sytuacjach o stopniu ryzyka nie klasyfikowanym jako niskie ani bardzo wysokie. Są to głównie rękawice chroniące przed uszkodzeniami mechanicznymi.

• Kategoria III - Wysokie ryzyko- największe zagrożenia.
  Ochrona przed nieodwracalnymi szkodami i śmiertelnymi zagrożeniami, np. ze strony chemikaliów, wysokich i niskich temperatur, promieniowania, prądu elektrycznego.

Z reguły rękawice ochronne stosowane w przemyśle przyporządkowane są co do najmniej kategorii II.

Uszkodzenia mechaniczne – przecięcia, przekłucia oraz otarcia – należą do najczęściej występujących urazów kończyn górnych. Zagrożenia te występują głównie na stanowiskach pracy związanych z transportem przedmiotów oraz obróbką metali, szkła lub tworzyw sztucznych, w budownictwie oraz przemyśle spożywczym, np. przy porcjowaniu mięsa.

Ze względu na ciężkość następstw urazów, ochrony rąk można podzielić na chroniące przed:

• lekkimi urazami mechanicznymi – rękawice chroniące przed urazami, których skutki są powierzchniowe np. obtarcie naskórka, lekkie skaleczenia i które użytkownik jest w stanie łatwo zidentyfikować w odpowiednim czasie. Wystarczającą ochronę zapewniają tutaj już rękawice z kategorii I.

• średnio ciężkimi urazami mechanicznymi jak np. przecięcia, w tym przecięcie nieostrym nożem z małą energią, ostrymi przedmiotami, obtarcia, ukłucia itp.

• ciężkimi urazami mechanicznymi np. ukłucia i przecięcia ostrymi nożami z dużą energią, przecięcia nożami z napędem lub ręczną pilarką łańcuchową.

Normy dotyczące wymagań dla rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi.

Wymagania dotyczące rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi są zawarte w następujących normach:

Norma EN 388 - wymagania, oznaczenia.

Rękawice ochronne spełniające wymagania normy EN388 (tzw. rękawice antyprzecięciowe) należą do kategorii II ryzyka i zapewniają ochronę przed co najmniej jednym z następujących zagrożeń: ścieranie, przecięcie i przekłucie. Rękawice spełniające wymagania tej normy powinny być bezwzględnie stosowane w przypadku ryzyka uszkodzeń mechanicznych, których skutki są poważniejsze niż powierzchniowe. W praktyce do wszystkich prac w przemyśle wymagających ochrony rąk powinno się stosować rękawice spełniające normę EN 388.

Piktogram do normy EN 388.

Poniżej piktogramu znajdują się cyfry określające poziomy odporności rękawicy na dane zagrożenie w podanej niżej kolejności:

Cyfry określające parametry rękawicy przyjmują wartości od 0 do 4 lub od 0 do 5 w przypadku parametru odporności na przecięcie wg poniższych zależności:

Dobór rękawic do ochrony przed zagrożeniami mechanicznymi.

Przy doborze rękawic ochronnych antyprzecięciowych należy przeprowadzić analizę zagrożeń i uwzględnić przede wszystkim następujące czynniki:

• stopień narażenia rąk pracowników na działanie czynnika szkodliwego (ciężkość urazów),

• rodzaj wykonywanej pracy (np.: prace proste, prace wymagające lub nie wymagające precyzji i dobrego chwytu) - oprócz własności ochronnych należy wziąć pod uwagę komfort użytkowania, czucie palców i chwytność,

• rodzaj zagrożeń występujących na stanowisku pracy (przecięcie, przekłucie lub otarcie naskórka),

• intensywność danego czynnika szkodliwego (np.: rodzaju obsługiwanego narzędzia, przemieszczanego przedmiotu – ręczny nóż, nóż elektryczny lub pilarka łańcuchowa, przedmiot o ostrej krawędzi).

Do ochrony przed lekkimi urazami mechanicznymi o skutkach powierzchniowych można wybierać rękawice zaliczane do pierwszej kategorii środków ochrony indywidualnej. Do ochrony przed czynnikami mechanicznymi o skutkach poważniejszych niż powierzchniowe zaleca się stosowanie rękawic spełniających wymagania normy EN388. Rodzaj rękawicy dobieramy tak aby jej poziom ochrony w zakresie danego czynnika (ścieranie, przecięcie, przekłucie) odpowiadał rodzajowi zagrożenia i jego intensywności.
W przypadku potrzeby zapewnienia ochrony rąk przy wykonywaniu prac w narażeniu na wystąpienie ciężkich urazów rąk należy stosować rękawice specjalistyczne – dla pilarzy, dla użytkowników noży ręcznych, noży z napędem.

Rękawice CHEMOODPORNE:

Rękawice ochronne stosowane podczas pracy z czynnikami chemicznymi mają za zadanie odizolować rękę pracownika od bezpośredniego kontaktu z tymi czynnikami. Wymagania stawiane przed rękawicami chroniącymi przed zagrożeniami chemicznymi i bakteriologicznymi określa norma EN 374.

Kontakt pracownika z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i mikroorganizmami niesie ze sobą duże ryzyko spowodowania nieodwracalnych szkód zdrowotnych a nawet zgonu i z tego względu rękawice chemoodporne są zakwalifikowane do Kategorii III (wysokie ryzyko) sprzętu ochrony osobistej zgodnie z Dyrektywą 89/686/EWG. 

Najczęściej spotykane nazewnictwo rękawic chroniących przed substancjami chemicznymi to rękawice chemoodporne, rękawice chemiczne, rękawice przeciwchemiczne, rękawice kwasoodporne.

RĘKAWICE SPAWALNICZE:

Głównym zadaniem rękawic spawalniczych jest ochrona dłoni oraz przegubów pracownika podczas spawania. Według dyrektywy 89/686/EWG (rozporządzenie ministra gospodarki z 21 grudnia 2005 r.), rękawice spawalnicze są zaliczane do kategorii II środków ochrony indywidualnej.

Norma EN12477określa dokładniejakie wymagania musi spełniać rękawica, aby zapewnić odpowiednią ochronę użytkownikowi podczas spawania, cięcia i procesów pokrewnych. Stanowi ona połączenie kryteriów dotyczących testów rękawic, zawartych w normach EN388 oraz EN407.
W świetle normy EN407, rękawica spawalnicza musi przede wszystkim zapewniać ochronę:

• Rąk i nadgarstków przed drobnymi rozpryskami ciekłego metalu

• Przed oparzeniem w wyniku krótkotrwałego kontaktu z rozgrzaną powierzchnią lub płomieniem

• Przed ciepłem konwekcyjnym oraz promieniowaniem UV pochodzącym od łuku

Zgodnie z EN388, rękawica spawalnicza musi chronić użytkownika przed czynnikami mechanicznymi, takimi jak np. obtarcia, przecięcia oraz przekłucia.

Norma EN12477 wyróżnia również podział rękawic spawalniczych ze względu na własności ochronne i ich manualność co determinuje prawidłowy dobór rękawicy do odpowiedniej metody spawania i występujących zagrożeń. Dzielimy je na:

• Rękawice spawalnicze Typu B– do prac wymagających dużej zręczności np. spawanie metodą TIG. Wymagania dotyczące ochrony dla tych rękawic są spełnione na niższym poziomie.

• Rękawice spawalnicze Typu A– spełniają wyższe wymogi dotyczące ochrony termicznej i mechanicznej ale kosztem ich manualności. Przeznaczone do wszystkich pozostałych procesów spawania a w szczególności spawania metodą MIG/MAG i MMA.

Niektóre modele rękawic są sklasyfikowane jako Typ A/B. Oznacza to, iż spełniają one wymagania dla obu podanych wyżej typów.

Podczas doboru rękawic do spawania należy zwrócić uwagę na nazewnictwo. W branży BHP funkcjonują obecnie dwa pojęcia, które warto rozróżniać: rękawice spawalniczeoraz rękawice typu spawalniczego. Pierwsze z nich dotyczyrękawic spełniających kryteria zawarte w normie EN12477. Gwarantują one użytkowniki ochronę przed zagrożeniami w zakresie przewidzianym przez normę. Rękawice typu spawalniczegonatomiast, są nazwą potoczną nadawaną przez producenta. Takie rękawice często nie posiadają niezbędnej certyfikacji, w związku z czym poziom oferowanej przez nie ochrony jest trudny do zdefiniowana.

REKAWICE ANTYSTATYCZNE, ESD

Odzież antyelektrostatyczna jest przeznaczona do użytkowania w strefach zagrożonych wybuchem oraz w przemyśle elektronicznym. Wymagania stawiane rękawicom chroniącym przed powstawaniem spontanicznych wyładowań elektrycznych regulują dwie normy:

• EN 1149- określa kryteria dla odzieży antystatycznej, przeznaczonej do stref zagrożonych wybuchem.

• EN 61340- określa kryteria dla odzieży chroniącej elementy konstrukcyjne wrażliwe na wyładowania elektrostatyczne.

RĘKAWICE CHRONIĄCE PRZED WYSOKĄ TEMPERATURĄ

Norma EN 407 definiuje właściwości termiczne rękawic chroniących przed wysokimi temperaturami i/lub płomieniami. Jednocześnie w przypadku rękawic chroniących przed zagrożeniami termicznymi wymagany jest przynajmniej poziom 1 wytrzymałości na ścieranie i przedarcie zgodnie z normą EN 388.

Rękawice ochronne zgodne z normą EN 407 powinny być trudnopalne. Materiał rękawicy powinien przekazywać ciepło powoli, aby zagwaratnować odpowiednią ochronę przed promieniowaniem cieplnym, ciepłem konwekcyjnym oraz ciepłem kontaktowym. Poza tym rękawica taka musi wykazywać odporność termiczną (brak kurczenia, topnienia, lub rozkładu pod wpływem wysokich temperatur). Norma EN 407 nie obowiązuje w przypadku specyficznych zastosowań rękawic ochronnych (np. zwalczanie pożaru lub spawanie).

Norma EN 407 - wymagania, oznaczenia

Norma EN 407 informuje o zachowaniu rękawicy ochronnej pod działaniem wysokiej temperatury lub płomieni poprzez podanie sześciu parametrów:

• Możliwośc zapalenia- parametr ten informuje o czasie, w jakim materiał nadal się pali lub żarzy po usunięciu płomienia z badanego przedmiotu. Szwy rękawicy ochronnej nie mogą ulec zluzowaniu po czasie płonięcia wynoszącym 15 sekund.

• Ciepło kontaktowe - najczęściej wykorzystywany w tej normie parametr to ciepło kontaktowe. Pod tym pojęciem należy rozumieć czas (w sekundach) do wystąpienia progu bólu przy określonej temperaturze kontaktu (100, 250, 350 i 500°C), przy czym przyrost temperatury nie może być większy niż 10°C w ciągu 15 sekund.
  

RODZAJE RĘKAWIC

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MATREIAŁ Z JAKIEGO SĄ WYKONANE

Rękawice robocze i ochronnemogą być wykonane z wielu różnych materiałów. Poniżej znajduje się opis materiałów wykorzystywanych do produkcji rękawic określonego typu.

Rękawice skórzane oraz rękawice kombinowane ze skór i tkanin

Skóra jest bardzo wdzięcznym materiałem służącym do produkcji rękawic, ze względu na swoje właściwości. Rękawice skórzane dostosowują się do temperatur oraz wilgotności powietrza dzięki absorpcji i przepuszczalności wilgoci. Jest również odporna na podwyższoną temperaturę, iskrzenie i krótkotrwały kontakt  \z płomieniem, co jest przyczyną wykorzystywania skór w rękawicach spawalniczych. Rękawice skórzane wykorzystywane są w budownictwie, przeładunkach czy transporcie. Rękawice skórzane mogą być wykonane ze skóry licowej czyli zewnętrznej warstwy skóry, która jest bardzo miękka, trwała i odporna na ścieranie, wilgoć i temperaturę do wysokości 80oC, lub dwoiny, która jest wewnętrzną warstwą skóry. Charakteryzuje się ona porowata powierzchnią dzięki czemu lepiej pochłania wilgoć od skóry licowej i jest odporna na temperaturę do 100oC. Rękawice mogą być wykonane również z kilku gatunków skóry:Bydlęcej- jest to skóra bardzo odporna na ścieranie i wilgoć dzięki swojej włóknistej strukturze. Jest to najgrubszy gatunek skóry który doskonale chroni przed ciepłem.Świńskiej- skóra posiada porowatą powierzchnię, dzięki czemu zapewnia doskonała wentylację. Skóra ta w miarę częstotliwości użytkowania zyskuje coraz większą miękkość, którą zachowuje nawet po zwilgotnieniu.Koziej-jest to najmocniejszy gatunek skóry, uznawany za dwukrotnie mocniejszą od skóry bydlęcej. Jest bardzo miękka i gładka co zapewnia wysoki komfort pracy.

Rekawice skórzane mogą być wykonane:

ze skóry licowej- jest zewnętrzną warstwą skóry. Jest miękkie, trwałe, odporne na wilgoć i ścieranie. W przypadku produkcji rękawic często wykorzystuje się odpady skór licowych z przemysłu meblarskiego. Taka skóra jest bardzo odporna na ścieranie i najczęściej charakteryzuje się najwyższą jakością. Stosuje się także skórę szlifowaną, tzw. nubuk.

z dwoiny- jest wewnętrzną warstwą skóry. Odznacza się porowatą powierzchnią i dlatego łatwiej od lica pochłania wilgoć. Daje dobrą chwytność. Grubość zależy od wcześniej oddzielonego lica oraz od tego, czy dwoina była dzielona na 2 warstwy. Rękawice skórzane występują również w wersji kombinowanej z tkaninami. Ich konstrukcja jest bardzo podobna. Najczęściej występują w wersji pięciopalcowej, część chwytna wykonana jest ze skóry a część mankietowa również skórzana lub bawełniana (drelichowa) jeśli rękawica jest kombinowana. Końcówki palców oraz część grzbietowa są dodatkowo wzmocnione skórą. Niektóre modele posiadają również pasek skóry chroniący szew przed przetarciem- tzw. Bizę. Rękawice zakończone są często mankietem, które w niektórych modelach jest oddzielony od pięciopalcowej części rękawicy, ściągaczem.

Rękawice tkaninowe i dzianinowe, powlekane gumą lub tworzywami sztucznymi.

Rękawic dziane występują samoistnie bądź w połączeniu z tworzywem sztucznym takim jak np. lateks, nitryl, poliuretan, itp. Są to rękawice pięciopalcowe, powlekane częściowo (część wewnętrzna dłoni, z częściowym pokryciem strony wewnętrznej) bądź w całości. W niektórych rodzajach rękawice mogą mieć część chwytną szorstkowaną w celu poprawienia chwytności rękawicy. Zakończenie może przybrać formę mankietu czy też ściągacza. Rękawic mogą być powlekane poliuretanem, nitrylem itp.

Rękawice dziane to rękawice materiałowe wykonane z róznego rodzaju materiałów. Może to być bawełna, poliester, nylon, przędza technologiczna.

Nie są ani powlekane ani nakrapiane.

Rękawice powlekane są jednymi z bardziej popularnych rękawic. Poniżej kilka przykładów iopis tych rękawic.

Rękawica powlekana nitrylem

Syntetyczny ekwiwalent gumy naturalnej. Lepsza wytrzymałość na ścieranie i przecięcie niż np. winyl. Zachowuje swoją formę i może być prany. Ulega biodegradacji. Mocniejsze rękawice pokryte nitrylem, czy zanurzane w nim, oznaczają się dobrą chwytnością i bardzo dobrą wytrzymałością na ścieranie i przecięcie. Odporne na działanie rozpuszczalników organicznych, kwasów, węglowodorów, olejów i tłuszczów. Rękawice nitrylowe są bezpieczne dla środowiska.

Zalety:

• Bardzo wysoka wytrzymałość na ścieranie i przebicie.

• Bardzo wysoka wytrzymałość na pochodne węglowodorów.

Środki ostrożności:

Unikać kontaktu z rozpuszczalnikami zawierającymi ketony, kwasy utleniające i organiczne produkty azotowe

Rękawica ta jest dobra do pracy w środowisku gdzie są oleje czy smary. Wystepuje najczęściej w kolorze żółtym, pomarańczowyn, granatowym, czarnym. Rękawice te mogą być zakończone mankietem lub ściągaczem. Rękawice powlekane spienianym nitrylem, zapewniają lepszą chwytność.Zazwyczaj są droższe.

Rękawice powlekane poliuretanem

 -skrót PU- wystepującym w kolorze białym, szarym, czarnym.Poliuretan ma słabsze właściwości od nitrylu. Spradza się na halach produkcyjnych w przemyśle motoryzacyjnym, metalurgicznym, na magazynach i warsztatach (tam również skórzane i nitrylowe).

Rękawice powlekane gumą naturalną/lateksem. 

 Rękawice te są z regóły grubsze, mniej manualne. Bardzo popularne są rękawice zwana potocznie „wampirkami”. Jest to tania rękawica, pakowana zazwyczaj po 600 par. Mało wytrzymała. Cena poniżej 1 zł netto.Występują róznież bardzo wytrzymałe rękawice powlakne lateksem.

Rękawice PCV

 - Syntetyczne rękawice z PVC to ekonomiczna ochrona dla pracowników narażonych na kontakt z chemikaliami, kwasami, tłuszczami, olejami w sytuacjach, gdy istnieje duże ryzyko starcia i przekłucia. PVC ma znakomitą przyczepność w warunkach wilgotnych, jak również suchych.

Rękawice nakrapiane

 – rękawice te są dzianinowe, z bawełny lubpoliamidowe ( nie zostawiajaą pyłku jak bawełna). Nakropienie może być bardzo drobne lub większe. Zapewnia lepsze przyleganie dłoni do trzymanego przyrządu czy towaru.

Rękawice pozostałe

Do pozostałych rękawic należy kilka typów rękawic: rękawice z elementów metalowych, które doskonale chronią przed przecięciem, rękawice chroniące przed wysoką i niską temperaturą oraz chroniące przed czynnikami chemicznymi i biologicznymi. Do rękawic chroniących przed wysoką temperaturą odnosi się norma PN-EN 407 rękawice ochronne chroniące przed zagrożeniami termicznymi. Zgodnie z tą normą rękawice tego typu mają zapewnić użytkownikami ochronę przed gorącem występującym w postaci, ciepła kontaktowego, konwencyjnego, otwartego płomienia, odprysków stopionego metalu czy też metalu płynnego. Najczęściej rękawice tego rodzaju wykorzystywane są w hutnictwie, spawaniu, w pracy w koksowniach, przy odlewnictwie itp. Przy doborze odpowiednich rękawic należy szczególna uwagę zwrócić na prawidłową ocenę warunków panujących w miejscu pracy i odpowiedniemu doborowi rękawicy do tych warunków.

Rękawice chroniące przed niskimi temperaturami chronią dłonie użytkownika przed zimnem kontaktowym i konwekcyjnym, są więc przeznaczone do pracy na świeżym powietrzu podczas zimy oraz w pomieszczeniach zamkniętych w których panują niskie temperatury. Rękawice spełniają swoją funkcję gdyż są wyposażone w odpowiednie wkłady chroniące również prze przedostaniem się wilgoci, są to np. wkłady termoizolacyjne z bawełny, flaneli lub są po prostu wykonane ze skóry.

Rękawice termoodporne i ocieplane http://www.optimumbhp.artbhp.pl/ochrona-rak_rekawice-ocieplane-i-termoodporne_2799302

Rękawice chroniące dłoń przed przecięciem: http://www.optimumbhp.artbhp.pl/ochrona-rak_rekawice-metalowe-antyprzecieciowe_7832191

Rękawice elektroiolacyjne specjalistyczne: http://www.optimumbhp.artbhp.pl/ochrona-rak_rekawice-elektroizolacyjne_7842222

Specjalnym rodzajem rękawic są rękawice z dopuszczeniem do kontaktu z produktami spożywczymi, których dotyczy Dyrektywa Ramowa 89/109/CEE oraz Dyrektywa 90/128/CEE. Dyrektywy te dotyczą materiałów, tworzyw z których rękawice są produkowane i które są dopuszczone do kontaktu z produktami spożywczymi. Zawiera ona listę monomerów i innych dodatków, które SA dopuszczone do produkcji rękawic z takim przeznaczeniem. Rękawice i ogólnie wszystkie artykuły posiadające atest PZH posiadają oznaczenie kieliszka/noża i widelca.

Rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi są produkowane przeważnie z tworzyw sztucznych, dzięki czemu chronią dłoń użytkownika przed chemikaliami. Trzeba jednak mieć na uwadze, że niezależnie od materiału z jakiego rękawica jest wykonana, substancje chemiczne zawsze po pewnym czasie przenikną do środka. Do materiałów najczęściej wykorzystywanych w produkcji tych rękawic należą:

• Lateks czyli guma naturalna- wygodna w użyciu, może być pudrowana lub bezpudrowa. Mogą wywoływać reakcje alergiczne.

• Nitryl ( lateks syntetyczny)- jest bardziej wytrzymały na ścieranie i przecięcia. Są też odporne na oleje, smary, kwasy, tłuszcze i rozpuszczalniki. Występują w wersji pudrowanej i bezpudrowej.

• Winyl (PVC, Syntetyczny polimer termoplastyczny)– charakteryzuje się mniejszą skutecznością i chroni jedynie przed lżejszymi środkami czyszczącymi czy też wodą. Rękawice dziane zanurzane w winylu są odporne na ścieranie, oleje i kwasy.

Rękawice gumowe i jednorazowe: http://www.optimumbhp.artbhp.pl/ochrona-rak_rekawice-gumowe-oraz-z-tworzyw_2755307

Rękawice chroniące przed chemikaliami i kwasami występują na wkładzie np. bawełnianym ( zwiększając komfort pracy oraz zapobiegając poceniu się dłoni) lub bez wkładu. Mogą być zatem, flokowane oraz chlorowane i pudrowane. Ważnym warunkiem zapewniającym skuteczną ochronę przed chemikaliami jest szczelne dopasowanie rękawicy do dłoni. Rękawica musi również wykazywać odporność na ścieranie i rozdarcia. Jak już było wspomniane, zawsze należy pamiętać, iż chemikalia zawsze po pewnym czasie przenikną przez rękawicę.