W każdym środowisku pracy, w którym istnieje ryzyko kontaktu z wysokimi temperaturami, otwartym płomieniem, iskrzeniem, odpryskami stopionego metalu lub wyładowaniami elektrostatycznymi, najważniejszym elementem ochrony pracownika jest odpowiednio dobrana, specjalistyczna odzież robocza. Jakie warunki musi spełniać ubranie robocze antystatyczne trudnopalne, aby można było go używać bez obawy o zagrażające zdrowiu i życiu konsekwencje? Co decyduje o skuteczności tego typu odzieży?
Przemyślany wybór i normy gwarancją bezpieczeństwa
Odzież robocza trudnopalna musi być dostosowana optymalnie do charakteru i warunków wykonywanej pracy oraz ryzyka wystąpienia możliwych zagrożeń. Spawacz, elektryk czy też hutnik potrzebują innej ochrony przed niebezpieczeństwami, dlatego wybór trudnopalnej odzieży powinien być nie tylko dokładnie sprecyzowany, ale przede wszystkim zgodny z obowiązującymi normami dotyczącymi pracy na konkretnych stanowiskach. Tylko wówczas można mieć pewność należytego poziomu ochrony. Precyzuje to norma EN 470-1. Jeśli obowiązki będą wykonywane w środowisku, w którym istnieje ryzyko ograniczonego i krótkotrwałego kontaktu z płomieniem przy jednoczesnym braku zagrożenia wysoką temperaturą, odzież ochronna BHP powinna spełniać wymagania normy EN 14116. W przypadku pracy na stanowiskach narażonych na zagrożenia cieplne, lepszą ochronę zapewni odzież trudnopalna zgodna z normą EN 11612. Wymagania dotyczące odzieży roboczej dla spawaczy określa z kolei norma EN 11611, która obejmuje dwie klasy bezpieczeństwa. Wyśrubowane kryteria dotyczą także odzieży ochronnej dla służb pożarniczych. Podstawowe ubranie ochronne strażaka, czyli kurtka i spodnie, powinny być zgodne z normą EN 469 oraz EN 15614, jednak w przypadku specjalnych akcji przeciwpożarowych wymagana jest odzież, która spełnia wymagania normy EN 1486.
Ze względu na specyfikę pracy w warunkach podwyższonego ryzyka, bardzo często zdarza się, że mamy do czynienia z kilkoma rodzajami zagrożeń. Z tego powodu odzież trudnopalna posiada zazwyczaj dodatkowe właściwości antystatyczne. Użytkowanie, oznakowanie oraz rodzaj materiałów, które mogą być użyte do produkcji odzieży i obuwia ochronnego tego typu określa norma PN-EN 1149-5. Zgodnie z nią ubranie robocze antystatyczne powinno być stosowane przez pracowników w miejscach zagrożonych wybuchem lub wyładowaniami elektrostatycznymi. Zdolność materiału do odprowadzania ładunków elektrycznych ogranicza ryzyko wystąpienia takich zdarzeń do poziomu, który zapewnia poczucie bezpieczeństwa.
Właściwości trudnopalnej odzieży roboczej
Podstawowym zadaniem odzieży trudnopalnej jest zapewnienie ochrony przed ciepłem kontaktowym konwekcyjnym i promieniującym. Pracownik musi mieć pewność, że nie dojdzie do przepalenia i przedostania się płomieni do wewnątrz. W przypadku niewielkiego ognia powinna mieć właściwości samogasnące oraz charakteryzować się takimi cechami, jak doskonała odporność na uszkodzenia mechaniczne i ścieranie, wytrzymałość na temperaturę dochodzącą do 500°C, minimalna kurczliwość i wysoka stabilność termiczna. Aby to osiągnąć, do produkcji odzieży trudnopalnej wykorzystuje się materiały o odpowiednio wysokiej gramaturze, które łączą tkaniny naturalne z syntetycznymi. Bardzo częstym dodatkiem jest specjalna, antystatyczna nić węglowa. Dobór i proporcje konkretnych komponentów zależą od przeznaczenia i klasy odzieży.
W przypadku spawaczy i strażaków o skuteczności trudnopalnej odzieży roboczej decydują w dużym stopniu specjalne, zazwyczaj polimerowe powłoki ochronne, które zabezpieczają nie tylko przed czynnikami związanymi z wysoką temperaturą i płomieniami, ale także niebezpiecznymi substancjami chemicznymi. Ze względu na specyfikę pracy odzież ochronna dla strażaków obejmuje również modele wykonane w całości z trudnopalnych włókien aramidowych.
Przy wyborze odzieży trudnopalnej należy zwrócić uwagę przede wszystkim na jakość, idealne dopasowanie do sylwetki oraz zgodność z obowiązującymi normami.
Rodzaje, zastosowanie i zalecenia dotyczące odzieży trudnopalnej
Skuteczna ochrona przed działaniem zagrażających zdrowiu i życiu czynników związanych z wysoką temperaturą i płomieniem wymaga na niektórych stanowiskach dokładnego zabezpieczenia wszystkich części ciała, niezależnie od tego, w jakiej pozycji będzie znajdować się pracownik. Musi więc posiadać odpowiedni rozmiar i być dostosowana do warunków panujących w pomieszczeniu lub na zewnątrz. W warunkach ograniczonej widoczności wymagane jest stosowanie trudnopalnej odzieży ostrzegawczej we fluorescencyjnym kolorze z odpornymi na ogień taśmami z materiału odbijającego światło.
W skład trudnopalnej odzieży roboczej wchodzą takie elementy, jak kurtki i bluzy (z kapturem lub bez), płaszcze, kombinezony, spodnie, koszule, koszulki polo z krótkim i długim rękawem, kamizelki, peleryny, kominiarki i czapki. W przypadku odzieży dla spawacza dochodzą do tego środki ochrony indywidualnej, czyli okulary i gogle spawalnicze, rękawice, specjalne obuwie i ochronniki obuwia, getry oraz tarcze i przyłbice spawalnicze.
Ubranie robocze trudnopalne antystatyczne wykorzystywane jest do ochrony pracowników m.in. w przemyśle energetycznym, ciężkim, elektrotechnicznym, samochodowym, paliwowo-energetycznym, petrochemicznym, drzewnym oraz w pożarnictwie.
Trudnopalną odzież ochronną należy czyścić, prać i przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta. Jakiekolwiek odstępstwa mogą doprowadzić do obniżenia właściwości ochronnych. Zazwyczaj zalecane jest stosowanie delikatnych detergentów oraz unikanie wybielaczy i środków zawierających chlor. Należy również pamiętać o regularnej kontroli stanu trudnopalnej odzieży. Praca w uszkodzonej odzieży ochronnej nie gwarantuje skutecznego zabezpieczenia. Jeśli pracownik jest świadomy usterki, powinien to zgłosić i otrzymać zastępcze lub nowe ubranie robocze. Zarówno odzież, jak i obuwie ochronne powinny być wymieniane zgodnie z obowiązującym harmonogramem wewnętrznym lub sugestiami producenta.
