W wielu miejscach, zwłaszcza tam, gdzie mamy do czynienia z ruchem pojazdów i maszyn oraz w warunkach mocno ograniczonej widoczności, jednym z najważniejszych elementów ochrony są kamizelki i koszulki odblaskowe. Sprawdźmy, w jakich sytuacjach są obowiązkowe, a kiedy warto je zakładać, aby zwiększyć bezpieczeństwo i ograniczyć znacząco ryzyko ewentualnego wypadku. Na co zwrócić uwagę przy ich wyborze?

Historia i charakterystyka odblasków

Pomysł na materiały odblaskowe narodził się w amerykańskiej firmie 3M Company, która specjalizuje się w produkcji różnorodnych wyrobów z tworzyw sztucznych i materiałów ściernych. Oprócz patentu na odblaski zawdzięczamy jej również m.in. wodoodporny papier ścierny oraz transparentną taśmę klejącą, która sprzedawana jest do dziś pod popularną marką Scotch.

Odzież ochronna bazująca na innowacyjnej technologii 3M pojawiła się na rynku w latach 50. ubiegłego wieku. Materiały odblaskowe używane do ich produkcji odbijają padające na nie światło w kierunku jego źródła dzięki szklanym mikrokulkom lub maleńkim pryzmatom. Pierwsze rozwiązanie wykorzystywane jest powszechnie w produkcji m.in. kamizelek odblaskowych, które wykonane są najczęściej z lekkiej i wytrzymałej tkaniny poliestrowej we fluorescencyjnym kolorze (żółtym, pomarańczowym lub czerwonym) z naszytymi z przodu i z tyłu taśmami z materiału odbijającego światło. Materiał i kolor kamizelek oraz rozmieszczenie i wymiary taśm określone są normą PN-EN471 lub PN-EN ISO 20471. Nie powinny być węższe niż 50 mm, a odległość między nimi powinna wynosić również 50 mm. Łączna długość przerw między taśmami odblaskowymi na całym obwodzie nie może być większa niż 100 mm.

Układ taśm może być następujący:

  • dwie poziome taśmy z materiału odbijającego światło, które opasują kamizelkę na całym obwodzie,
  • dwie poziome plus dwie pionowe taśmy łączące się przez ramiona z górną taśmą poziomą,
  • jedna taśma pozioma na całym obwodzie plus dwie taśmy pionowe łączące się przez ramiona z taśmą poziomą.

Kamizelka odblaskowa a przepisy i regulacje

Kamizelki odblaskowe w miejscu pracy kojarzone są najczęściej z budowami i pracami drogowymi oraz służbami ratowniczymi i porządkowymi. Obowiązek ich zakładania reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Wynika z niego jasno, że do stosowania kamizelek zobowiązani są pracownicy wykonujący różne zadania na jezdniach i torowiskach oraz osoby uczestniczące w transporcie wewnątrzzakładowym. Mimo to powszechnym nakazem noszenia kamizelek odblaskowych objęci są nie tylko pracownicy budowlani, ale także osoby zatrudnione w halach magazynowych i produkcyjnych oraz pracownicy personelu naziemnego na lotniskach. Regulują to wewnętrzne przepisy, które w przypadku budowy ujęte są w planie BIOZ (bezpieczeństwo i ochrona zdrowia) – najważniejszym dokumencie BHP. Pomarańczowe kamizelki zakłada zazwyczaj kadra kierownicza i inspektorzy nadzoru. Pracownicy mają na sobie najczęściej kamizelki w kolorze żółtym.

Obowiązek posiadania kamizelki nie dotyczy kierowców samochodów osobowych (z wyjątkiem osób przewożących materiały niebezpieczne), natomiast piesi i rowerzyści powinni mieć elementy odblaskowe (kamizelki sprawdzają się najlepiej), gdy poruszają się po zmroku poboczem drogi na terenie niezabudowanym. Należy jednak pamiętać, że w większości europejskich krajów (m.in. u naszych południowych i zachodnich sąsiadów) w przypadku kontroli drogowej brak kamizelki na wyposażeniu samochodu może skutkować wysokim mandatem. Wybierając się autem poza Polskę, warto więc zainwestować kilkadziesiąt złotych choćby w najprostszą kamizelkę odblaskową. Ryzyko nieplanowanego, czasem dość dużego wydatku, zostanie wyeliminowane, a w przypadku złapania gumy lub awarii auta będziemy dobrze widoczni, a tym samym bardziej bezpieczni.

Bądź widoczny – świeć przykładem

Plac budowy, droga czy też hala magazynowa to nie jedyne miejsca, w których warto mieć na sobie kamizelkę odblaskową. O pieszych i rowerzystach, których dotyczy obowiązek zakładania odblasków w konkretnych przypadkach, już wspominaliśmy. Jednak niezależnie od przepisów, kamizelka odblaskowa powinna znaleźć się na wyposażeniu każdego miłośnika roweru i coraz popularniejszych hulajnóg. O kamizelce nie powinni zapominać także motocykliści. Dobra widoczność to przejaw zdrowego rozsądku i odpowiedzialności za siebie oraz innych uczestników ruchu drogowego. Niezależnie od wyboru drogi, kamizelka ogranicza znacząco możliwość ewentualnej kolizji nie tylko w trakcie jazdy, ale także potrącenia w sytuacji koniecznego postoju na poboczu.

Kamizelka ostrzegawcza bywa niezbędna również w trakcie różnych aktywności na otwartym terenie, szczególnie gdy odbywają się w pobliżu ruchliwej ulicy lub w warunkach ograniczonej widoczności. Bieganie, jogging czy też spacery z psem stają się dzięki niej bezpieczniejsze.

Dobrym, aczkolwiek nadal zbyt rzadko praktykowanym zwyczajem jest wyposażanie w kamizelki odblaskowe dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W przypadku odłączenia się dziecka od grupy charakterystyczna kamizelka ułatwia szybkie zlokalizowanie zagubionego malucha. Dziecięca kamizelka odblaskowa przydaje się również w drodze do i ze szkoły.

Wybór kamizelki odblaskowej

Przy wyborze kamizelki odblaskowej należy zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów. Przede wszystkim zgodność z normą, która określa najważniejsze parametry użytkowe i gwarantuje, że kamizelka spełni swoją rolę bez względu na aktywność, charakter wykonywanej pracy oraz warunki pogodowe. Istotne są także walory estetyczne i funkcjonalne. Oprócz określonego koloru i materiału kamizelka powinna mieć odpowiedni rozmiar, zapewniać swobodę ruchu, a w niektórych przypadkach posiadać odpowiednią ilość kieszonek i uchwytów na niezbędne przybory oraz telefon komórkowy lub tablet. Warto pamiętać, że kamizelka odblaskowa bywa zakładana zazwyczaj na jedną lub nawet kilka warstw odzieży, dlatego nie może być zbyt ciasna. Na rynku dostępne są zarówno kamizelki zapinane na zamek błyskawiczny, jak i na rzepy oraz kamizelki oraz przypominające klasyczny T-shirt odblaskowe koszulki robocze. Modele na rzepy bywają mniej wygodne od kamizelek z zamkiem, ale łatwiej je dostosować do każdej sylwetki.

Odpowiednio dobrana i prawidłowo wykonana kamizelka odblaskowa to prosty, ale niezwykle skuteczny sposób na poprawę widoczności oraz zwrócenie uwagi na aspekty związane z poprawą bezpieczeństwa. Mimo braku przepisów nakazujących zakładanie kamizelki w niektórych potencjalnie niebezpiecznych sytuacjach warto z niej korzystać. Ryzyko wypadku lub śmiertelnego potrącenia zostaje znacząco ograniczone, a przy okazji świecimy przykładem i zachęcamy do noszenia kamizelki tych, którzy nie doceniają jej znaczenia.

Czyszczenie i konserwacja

Każda kamizelka po jakimś czasie ulega zabrudzeniu i musi zostać wyczyszczona lub wyprana. Zanim to zrobimy, należy zapoznać się z informacjami umieszczonymi na metce. Sposób konserwacji oraz maksymalna ilości cykli konserwacyjnych, po których kamizelka nie straci swoich właściwości ochronnych, powinny być określone przez producenta. Przestrzeganie instrukcji użytkowania i czyszczenia stanowi gwarancję zachowania podstawowej funkcji kamizelki.