Definicja i rodzaje znaków bezpieczeństwa
Znak bezpieczeństwa to znak utworzony przez kombinację kształtu geometrycznego, barwy i symbolu graficznego lub obrazkowego (piktogramu) albo tekstu, który przekazuje określoną informację związaną z bezpieczeństwem lub jego zagrożeniem.
Wyróżniamy:
- znaki ostrzegawcze BHP – ostrzegają przed występującym w danym miejscu niebezpieczeństwem lub zagrożeniem;
- znaki zakazu BHP – zakazują zachowań, które mogą wywołać lub spowodować niebezpieczeństwo;
- znaki nakazu BHP – określają szczególne, pożądane w danym miejscu zachowanie;
- znaki ewakuacyjne lub pierwszej pomocy – informują o wyjściach ewakuacyjnych, urządzeniach ratowniczych lub sprzęcie pierwszej pomocy;
- znaki informacyjne – podają informacje inne niż znaki wyżej wymienione.
Znaki bezpieczeństwa muszą być stosowane, gdy niebezpieczeństwa nie można uniknąć (lub zredukować) technikami lub środkami ochrony zbiorowej bądź środkami, metodami lub procedurami stosowanymi w organizacji pracy.
Jak powinny być rozmieszczone znaki bezpieczeństwa?
Znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne i informacyjne powinny być stosowane jako znaki stałe. Ich liczba i umiejscowienie uzależnione są od wielkości terenu, na którym występują, a także od rodzajów i poziomu występujących zagrożeń.
Bardzo ważne, by znaki bezpieczeństwa były czytelne i dobrze widoczne. Czytelność, widoczność i słyszalność znaków z piktogramami BHP nie może być zmniejszana np. przez:
- jednoczesne stosowanie znaków tego samego rodzaju, które mogą być pomylone;
- umieszczanie zbyt wielu znaków blisko siebie;
- zastosowanie nieodpowiednich wzorów znaków;
- niewystarczającą liczbę znaków oraz ich nieodpowiednie umiejscowienie;
- niewystarczającą dbałość o stan techniczny – znaki bezpieczeństwa powinny być sprawdzane, czyszczone i konserwowane w regularnych odstępach czasu, a w zależności od potrzeb – naprawiane i wymieniane, tak aby prawidłowo spełniały swoje funkcje.
Cechy charakterystyczne znaków ostrzegawczych
Znaki ostrzegawcze mają kształt trójkąta. Czarny piktogram umieszczony jest na żółtym (lub bursztynowym) tle z czarnym obramowaniem. Część żółta powinna pokrywać co najmniej 50% powierzchni znaku. Ostrzeżenia BHP wskazują na różnego rodzaju niebezpieczeństwa i przekazują informację „uwaga, zachowaj ostrożność, przeprowadź kontrolę”.
Znaki bezpieczeństwa, w tym także znaki ostrzegawcze, powinny być umieszczane odpowiednio do linii wzroku, w miejscu lub w najbliższym otoczeniu określonego zagrożenia. Jeśli piktogramy ostrzegają przed ogólnym zagrożeniem, wówczas powinny znajdować się przy wejściu na teren, gdzie występuje zagrożenie. Znaki BHP muszą być dobrze oświetlone. Jeśli znajdują się w miejscu o niedostatecznym poziomie oświetlenia dziennego, należy to miejsce doświetlić światłem elektrycznym lub zastosować znaki fotoluminescencyjne.
Znaki ostrzegawcze a zagrożenia występujące w miejscu pracy
Zagrożenie w miejscu pracy to potencjalne źródło szkody (urazu lub innego rodzaju pogorszenia stanu zdrowia). Można określić zagrożenie, podając źródło jego pochodzenia (np. zagrożenie mechaniczne) lub charakter szkody (np. zagrożenie zatruciem).
Zagrożenia w miejscu pracy można podzielić na cztery kategorie: fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychofizyczne.
Do czynników fizycznych zaliczamy te, które mogą prowadzić do powstawania urazów, a także pyły, hałas, promieniowanie, wibracje, pole elektromagnetyczne, oświetlenie czy promieniowanie.
Przykładowe znaki ostrzegawcze wskazujące na zagrożenia fizyczne:
- Uwaga! elementy ruchome;
- Ostrzeżenie przed niską temperaturą;
- Ostrzeżenie przed napięciem;
- Ostrzeżenie przed promieniowaniem niejonizującym;
- Ostrzeżenie przed nagłym hałasem.
Czynniki chemiczne klasyfikuje się w zależności od sposobu wchłaniania (np. przez drogi oddechowe, przewód pokarmowy, skórę, błony śluzowe) lub skutków i rodzaju oddziaływania na organizm (np. toksyczne, uczulające, rakotwórcze, mutagenne).
Przykładowe znaki ostrzegawcze wskazujące na zagrożenia chemiczne:
- Ostrzeżenie przed materiałami toksycznymi;
- Ostrzeżenie przed substancjami żrącymi;
- Trucizna;
- Substancje rakotwórcze;
- Wodorotlenek sodu.
Zagrożenia biologiczne mogą być przyczyną zakażeń, zatruć lub alergii, m.in. wirusy, bakterie, grzyby czy pasożyty wewnętrzne. Wskazuje na nie znak „ostrzeżenie przed skażeniem biologicznym”.
Znaki ostrzegawcze z opisem, lub bez opisu
Znaki ostrzegawcze BHP mogą występować w dwóch wersjach:
- bez opisu – z samym piktogramem wskazującym na zagrożenie;
- z opisem – na znaku, oprócz odpowiedniego piktogramu, umieszczona jest odpowiednia informacja słowna opisująca występujące zagrożenie. Przykłady tego typu oznaczeń można znaleźć na stronie: https://www.znakowo.pl/znaki-ostrzegawcze-bhp-z-opisem/, gdzie znajduje się kilkadziesiąt wariantów zarówno do podglądu, jak i z możliwością zamówienia wygodnie online.
