Wyposażenie pracowników w odzież roboczą to jedna z ważniejszych kwestii związanych z obowiązkiem pracodawcy. Ma on za zadanie zapewnić bezpieczeństwo i higienę pracy każdemu ze swoich pracowników. Jak dobrze dobrać odzież roboczą dla pracowników? Jakie pracodawca ma obowiązki w tej kwestii? Jakie są różnice między odzieżą roboczą a ochronną? 

Co mówią przepisy na temat odzieży roboczej? Obowiązki pracodawcy a ubranie robocze.

Według art. 237 Kodeksu Pracy pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikom odzież i obuwie robocze nieodpłatnie, jeśli odzież "prywatna" pracownika może zostać zabrudzona lub uszkodzona lub wymagają tego względy technologiczne, sanitarne lub związane z bezpieczeństwem i higieną pracy. Odzież robocza jest własnością pracodawcy tak więc jest on zobligowany do zapewnienia możliwości wyprania, konserwacji, odpylania, odkażania czy naprawy tej odzieży. Najważniejsze, by nie straciła właściwości użytkowych i ochronnych, które są wymagane na danym stanowisku pracy.

Przepisy odnośnie bezpieczeństwa pracy precyzyjnie zaznaczają odpowiedzialność pracodawcy w sprawie wyposażenia pracowników w odzież roboczą, ale jednak wyraźnie wskazują, że pracownik ma obowiązek realnego stosowania odzieży roboczej w czasie pracy, która została mu zapewniona. Mogłoby się wydawać, że ta sprawa wcale nie powinna przysparzać jakichkolwiek problemów, ponieważ podstawowe uregulowania na ten temat można znaleźć w Kodeksie Pracy jak i w wewnątrzzakładowych regulaminach miejsc pracy. 

W tych czasach, gdzie handel elektroniczny jest bardzo rozwinięty, można szybko i łatwo kupić odzież roboczą i artykuły bhp potrzebne na dowolne stanowisko pracy. Jednak często przez to, że jest tak szeroka dostępność i mnogość ofert odzieży roboczej nie koniecznie pracowadcy skupiają się na najważniejszej kwestii czyli na bezpieczeństwie pracownika.

Występuje brak uszegółowienia na temat tego, jaką odzież roboczą należy zapewnić pracownikom do konkretnych potrzeb i stanowisk pracy. Oczywistym jest, że każdy z zakładów powinien posiadać wewnętrzną tabelę, która wskazuje typy stanowisk pracy i przydział odzieży i obuwia roboczego, względem ich stosowania, przewidywanego czasu użytkowania itp. Takie rozwiązanie jest wystarczające, ale jedynie gdy przydział dla danych stanowisk pracy został stworzony po dokładnej analizie czynności, które będą wykonywane przez daną grupę osób,w jakich warunkach będą przebywać oraz gdy podczas kupowania będą wzięte pod uwagę przede wszystkim cechy użytkowe tej odzieży a nie jedynie estetyczne. 

Pracodawca musi być w pełni świadomy tego, że odzież robocza, w którą wyposaży swoich pracowników będzie miała bezpośredni wpływ na pracę oraz bezpieczeństwo podczas wykonywania jej. Nieodpowiednio dobrana odzież robocza może być uciążliwa ze względów fizycznych ograniczając ruchy bądź drażniąc skórę pracownika lub doprowadzić do powstania sytuacji niebezpiecznych, które mogą spowodować wystąpienie urazów i uszkodzeń ciała np. nie chroniąc przed substancjami niebezpiecznymi czy odpryskami spawalniczymi.

Odzież robocza a ochronna jakie są różnice?

Te dwa pojęcia często są używane jako synonimy jednak oba pojęcia diametralnie się od siebie różnią.

Odzież robocza to wyposażenie, które chroni jednocześnie zdrowie użytkownia ale również jego odzież osobistą, która może być narażona na zniszczenie podczas pracy. Są to między innymi: koszule, ocieplacze, kurtki czy czapki.
Odzież ochronna zaś sama w sobie jest zabezpieczeniem przed zagrożeniami, które występują na danym stanowisku pracy. Z odzieżą ochronną łączone są również środki ochrony indywidualnej, czyli na przykład rękawice, hełmy, okulary, maski przeciwpyłowe. 

Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2016/425 z 9 marca 2016r. odnośnie środków ochrony indywidualnej (które uchyla dyrektywę Rady 89/686/EWG) odnośnie odzieży ochronnej występują podziały:

Kategoria I:
to odzież ochronna, która zabezpiecza przed minimalnymi zagrożeniami. To proste ubrania, których poziom skuteczności może ocenić osoba nosząca. Odzież zaliczająca się do tej grupy to odzież wcześniej zwana roboczą i ubrania z tkanin impregnowanych czyli na przykład kwasoochronnych lub trudnopalnych. Te ubrania ochronne nie podlegają ocenei zgodności przez jednostki notyfikowane.
Najczęściej w tej kategorii jest odzież chroniąca przed:

• zabrudzeniami nieszkodliwymi np. środkami czystości o słabym działaniu (np. fartuchy robocze, kombinezony, ubrania drelichowe, koszule robocze),
• zagrożeniami związanymi z gorącym czynnikiem o niewielkim stopniu zagrożenia (np. ubrania i fartuchy z tkanin niepalnych lub trudnopalnych),
• uszkodzeniami mechanicznymi o powierzchownych skutkach,
• czynnikami atmosferycznymi (deszcz, śnieg)

Kategoria II:
odzież, która chroni przed czynnikami niezagrażającymi życiu i które nie powodują poważnego i trwałego uszczerbku na zdrowiu. Do tej grupy odzieży zalicza się na przykład:

• zabezpieczającą przed przecięciem 
• dla spawaczy,
• ostrzegawcza,
• dla pracowników narażonych na kontakt z silnymi substancjami chemicznymi

Kategoria III:
to specjalistyczna odzież ochronna, która zabezpiecza przed czynnikami, mogącymi spowodować najgroźniejsze następstwa dla pracownika, a ich bezpośrednich skutków działania nie można zauważyć w odpowiednim czasie. Odzież z tej kategorii chroni m.in. przed:

• niebezpiecznymi substancjami,
• mieszaninami chemicznymi i biologicznymi (fartuchy, rękawice),
• promieniowaniem jonizującym.

Jaka odzież robocza będzie odpowiednia?

Najważniejszą sprawą, na którą należy zwrócić szczególną uwagę podczas wybierania odzieży roboczej to dopasowanie ubrania do konkretnego środowiska jak i stanowiska pracy oraz właściwości użytkowe danej odzieży. W przypadku odzieży ochronnej zaś warto również wziąć pod uwagę charakterystykę zagrożeń, które występują na danym stanowisku pracy. Przed podjęciem decyzji warto jeszcze sprawdzić wykonanie tej odzieży roboczej oraz z jakiego materiału jest wyprodukowana.

Odzież robocza - jaki materiał?

Najpowszechniejsze materiały do produkcji odzieży roboczej to poliester, elastran, akryl, bawełna, poliamid czy mieszanki tych materiałów. Każda z tych tkanin ma inne właściwości użytkowe. 

Poliester to włókno syntetyczne, które charakteryzuje się dużą wytrzymałością oraz jest materiałem łatwym w pielęgnacji. Poliamid ma podobne cechy do poliestru. Ubrania robocze wykonane z tych materiałów są bardzo odporne na ścieranie, uszkodzenia mechaniczne czy kontakt z czynnikami materialnymi. 

Elastan oraz akryl to włókna sprężyste i bardziej rozciągliwe od pozostałych, jednak zachowują miękkość, dzięki czemu swoboda ruchów pracownika jest zachowana. Potrzebna jest w trakcie prac, gdzie jest wymuszona pozycja ciała. 

Bawełna to włókno naturalne, dobrze przepuszczające powietrze. Zaletą tego materiału jest jego lekkość. Ubrania robocze, które są wykonane w całości z bawełny dobrze nadają się do środowisk suchych oraz ciepłych. Gorzej jeśli środowisko pracy jest wilgotne lub warunki atmosferyczne są zmienne, ponieważ odzież robocza z bawełny nie nadaje się do prac w takich warunkach. 

Odzież ochronna i robocza jest również wykonywana z innych materiałów między innymi takich jak: płótno, stylon, ortalion, flanela, polar, polipropylen (odzież jednorazowa) czy torlen. Teraz najczęściej stosuje się mieszanki bawełniano-poliestrowe lub bawełniano-poliamidowe. W zależności od zastowanych technologii produkcji, gramatury, zakresu innych domieszek i charakterystyki splotów stanowią podstawę do wyrobu odzieży roboczej i ochronnej w każdej kategorii.

Jakość wykonania odzieży roboczej

Dostępne na rynku ubrania robocze mogą się między sobą różnić nie tylko właściwościami danego materiału, z którego są wykonane ale także jakością wykonania (szwy, elementy wzmacniające), kolorystyką, wzornictwem, funkcjonalnością (różnorodność kieszeni, przegródek itd) czy specyfiką dodatków (zasuwaki, rzepy). Warto każdy z tych elementów wziąć pod uwagę przy wyborze odzieży roboczej dla siebie lub pracowników. Każda z tych rzeczy może mieć wpływ na komfort i pracę użytkownika.

Podczas zakupu konkretnego produktu powinno się również sprawdzić oznaczenia - czy znajduje się wszywka, która zawiera m.in. charakterystykę wyrobu, odwołania do norm, właściwe piktogramy czy wskazanie certyfikatów bezpieczeństw, które spełnia dany model (bardzo ważne przy doborze odzieży ochronnej). Instrukcja użytkowania oraz informacje o konserwacji to dwie rzeczy, które powinny być przy każdym produkcie, który dostają pracownicy, ponieważ na jego podstawie osoby noszące tą odzież będą informowani, w jaki sposób mogą korzystać z tego typu wyposażenia, tak, aby zachowało swoje właściwości przez cały czas użytkowania.

Oczywista kwestia, o której należy wspomnieć to zlecenie zamówienia potrzebnych artykułów odpowiedniej osobie. Często zdarza się, że osoby, którym zostają zlecone zakupy odzieży czy artykułów bhp nie posiadają dokładnej wiedzy na ten temat lub po prostu nie zostało im przekazane odpowiednie informacje.

Ogromna ilość ofert dostępnych na rynku z odzieżą ochronną i roboczą, które nie posiadają odpowiedniego uszczegółowiena potrzeb i wymagań, które mają spełniać zakupione wyposażenie robocze często sprawia, że wybór, który został dokonany,nie będzie odpowiedni dla pracowników patrząc pod kątem bezpieczeństwa czy komfortu pracy.